2022-06-23 NIEDOPUSZCZALNOŚĆ ZAŻALENIA NA POSTANOWIENIE SĄDU UPADŁOŚCIOWEGO JAKO SĄDU II INSTANCJI

(Prawo cywilne)
CZERWIEC

W dniu 23 czerwca 2022 r. Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego o sygn. CZP 50/22 podjął uchwałę następującej treści:

1. Na postanowienie sądu upadłościowego jako sądu drugiej instancji o odrzuceniu zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza nie przysługuje zażalenie (art. 3942 k.p.c. w zw. z art. 229 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe, jedn. tekst: DZ.U. z 2020 r., poz. 1228)

2. W razie wniesienia takiego zażalenia odrzuca je sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, w składzie trzech sędziów (art.397 § 1 k.p.c. w zw. z art. 229 Prawa upadłościowego).

2022-04-26 PODSTAWA DO POBRANIA OPŁATY STOSUNKOWEJ

(Prawo cywilne)
KWIECIEŃ

W dniu 26 kwietnia 2022 r. Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 91/22 podjął uchwałę następującej treści:
"W przypadku odmowy wszczęcia egzekucji na podstawie art. 804 § 2 k.p.c. z uwagi na oczywisty upływ terminu przedawnienia roszczenia wynikającego z tytułu wykonawczego, gdy wierzyciel nie przedłożył dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 11 k.p.c., komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia na podstawie art. 30 zdanie pierwsze ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych."

2022-02-08 ZBIEG UPRAWNIEŃ WIERZYCIELA PAULIAŃSKIEGO Z UPRAWNIENIAMI WIERZYCIELA HIPOTECZNEGO

(Prawo cywilne)
LUTY

W dniu 2 lutego 2022 r. Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 32/22 podjął uchwałę następującej treści:
"W razie zbiegu - w postępowaniu egzekucyjnym z użytkowania wieczystego - uprawnienia wierzyciela (pauliańskiego), względem którego czynność prawna zbycia tego prawa, zawarta między dłużnikiem a osobą trzecią, została uznana za bezskuteczną (art.532 k.c.), z uprawnieniami wierzyciela (hipotecznego), który uzyskał na tym prawie zabezpieczenie hipoteczne na podstawie czynności prawnej zawartej z osobą trzecią, ale przed ujawnieniem w księdze wieczystej roszczenia wierzyciela pauliańskiego, mają zastosowanie reguły pierwszeństwa wynikające z ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz. U. z 2019 r., poz. 2204), chyba że wierzyciel pauliański zakwestionował skutecznie czynność prawną ustanowienia hipoteki w trybie skargi pauliańskiej realizowanej w formie powództwa lub zarzutu przeciwko wierzycielowi hipotecznemu (art. 531 § 1 i 2 k.c.)."

2021-12-07 POSTANOWIENIE O SPORZĄDZENIU NOWEGO AKTU URODZENIA - ART. 67 PRAWA O AKTACH STANU CYWILNEGO

(Prawo cywilne)
GRUDZIEŃ

W dniu 7 grudnia 2021 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 67/20 podjął uchwałę o następującej treści:
"Sąd opiekuńczy może - na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (jedn. Tekst: Dz. U. z 2021 r., poz. 709) - postanowić o sporządzeniu nowego aktu urodzenia po prawomocnym zaprzeczeniu ojcostwa męża matki. Zainteresowanym w takiej sprawie jest także mężczyzna, którego ojcostwo zostało zaprzeczone (art. 510 § 1 k.p.c.). Jeżeli okaże się, że nie jest on uczestnikiem postępowania, sąd wezwie go do udziału w sprawie (art.510 § 2 k.p.c.)"

2021-10-10 DOPUSZCZALNOŚĆ ZAŻALENIA NA POSTANOWIENIA SĄDU DRUGIEJ INSTANCJI ODRZUCAJĄCE SKARGĘ O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

(Prawo cywilne)
PAŹDZIERNIK

W dniu 7 października br. Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 53/20 podjął uchwałę o następującej treści:
Na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę o wznowienie postępowania nie przysługuje zażalenie.

2021-08-20 ROSZCZENIE WŁAŚCICIELA Z ART. 231 § 2 K.C.

(Prawo cywilne)
SIERPIEŃ

W dniu 17 sierpnia br. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 79/19 podjął uchwałę następującej treści:
Roszczenie właściciela gruntu określone w art. 231 § 2 k.c. nie ulega przedawnieniu.

2021-07-15 MOŻLIWOŚĆ PRZYZNANIA POSZKODOWANEMU PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY ZADOŚĆUCZYNIENIA

(Prawo cywilne)
LIPIEC

W dniu 6 lipca br. Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienie prawnego w sprawie o sygn. III CZP 34/20, podjął uchwałę następującej treści:
1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu przez produkt niebezpieczny odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art.445 § 1 w związku z art.4491 § 1 k.c.).
2. Na pokrzywdzonym nie spoczywa ciężar udowodnienia, jaka przyczyna spowodowała niebezpieczny charakter produktu.

2021-05-15 NIEDOZWOLONE POSTANOWIENIE UMOWNE

(Prawo cywilne)
MAJ

W dniu 7 maja br. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 6/21, podjął uchwałę następującej treści:
1. Niedozwolone postanowienie umowne ( art. 385 § 1 k.c.) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.
2. Jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art.405 k.c.). Kredytobiorca może żądać zwrotu od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.
3. Nadaje uchwale moc zasady prawnej.

2021-03-23 PRZEPISY POSTĘPOWANIA ZABEZPIECZAJĄCEGO NIE MOGĄ STANOWIĆ PODSTAWY UDZIELENIA ZABEZPIECZENIA POZBAWIENIA WOLNOŚCI POPRZEZ UMIESZCZENIE W KOZZD

(Prawo cywilne)
MARZEC

W dniu 9 marca br. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 89/19, podjął uchwałę następującej treści:
"W postępowaniu toczącym się na podstawie ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychiatrycznymi stwarzającymi zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r., poz. 1346 ze zm.), przepisy art. 2 ust. 3 tej ustawy w zw. z art. 730 § 1 i art. 755 § 1 k.pc. nie stanowią podstaw prawnej udzielenia zabezpieczenia poprzez umieszczenie tych osób w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym".

2021-02-28 ZASKARŻENIE KLAUZULI WYKONALNOŚCI SĄDU I INSTANCJI

(Prawo cywilne)
LUTY

W dniu 26 lutego 2021 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP22/20 podjął uchwałę następującej treści:
Zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji co do nadania klauzuli wykonalności (art. 795 § 1 k.p.c.), wniesione po wejściu w życie ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469 ze zm.), rozpoznaje sąd, który wydał zaskarżone postanowienie w składzie trzech sędziów (art. 7674 § 11 k.p.c.).

2020-12-15 SKUTKI WYKREŚLENIA Z KSIĘGI WIECZYSTEJ WPISU WŁASNOŚCI DLA TOKU POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

(Prawo cywilne)
GRUDZIEŃ

W dniu 27 listopada 2020 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 83/19 podjął uchwałę następującej treści:
"1. Wykreślenie z księgi wieczystej wpisu prawa własności na rzecz dłużnika w następstwie wyroku uwzględniającego powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, nie skutkuje niedopuszczalnością uprzednio skierowanej do tej nieruchomości egzekucji ze względu na jej przedmiot (art. 824 § 1 pkt 2 k.p.c.).
2. Właścicielowi nieruchomości niewpisanemu do księgi wieczystej, którego prawo naruszono przez skierowanie egzekucji do tej nieruchomości, przysługuje powództwo o zwolnienie od egzekucji (art. 841 § 1 k.p.c.)."

2020-11-18 RELACJA POMIĘDZY SKARGĄ NADZWYCZAJNĄ A SKARGĄ O STWIERDZENIE NIEZGODNOŚCI Z PRAWEM PRAWOMOCNEGO WYROKU

(Prawo cywilne)
LISTOPAD

W dniu 15 października 2020 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów, po rozpoznaniu w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III PZP 4/20 podjął uchwałę następującej treści:
"Strona wnosząca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku (art. 4241 k.p.c.) nie ma obowiązku wykazania, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze skargi nadzwyczajnej nie było i nie jest możliwe; tym samym skarga nie podlega odrzuceniu na podstawie art. 4248 § 1 k.p.c. w związku z art. 4245 § 1 pkt 5 k.p.c. albo art.4248 § 2 k.p.c."
Sąd Najwyższy postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej i ustalił, że przyjęta w uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia.

2020-10-14 REPREZENTACJA DZIECKA W SPRAWIE O UCHYLENIE OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO - ART. 99 K.R.O.

(Prawo cywilne)
PAŹDZIERNIK

W dniu 9 października 2020 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 91/19 podjął uchwałę o następującej treści:
"W sprawie o uchylenie obowiązku alimentacyjnego z powództwa jednego z rodziców sprawującego na podstawie prawomocnego postanowienia sądu opiekuńczego pieczę nad małoletnim dzieckiem, pozwany małoletni powinien być reprezentowany przez kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy (art. 99 k.r.o.) a nie przez drugiego rodzica, którego władza rodzicielska została ograniczona do określonych obowiązków i uprawnień"

2020-09-18 PRZEDAWNIENIE NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU OPŁAT EGZEKUCYJNYCH - ART. 116 KSCU

(Prawo cywilne)
WRZESIEŃ

W dniu 11 września 2020 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 84/19 podjął uchwałę o następującej treści:
"Stwierdzona prawomocnym postanowieniem komornika sądowego (art. 770 k.p.c.) należność z tytułu opłat egzekucyjnych przewidzianych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn.: Dz.U. z 2018r., poz. 1309 ze zm.) przedawnia się w terminie właściwym dla przedawnienia kosztów sądowych"

2020-08-06 ŻĄDANIE INFORMACJI OD PODMIOTU TELEKOMUNIKACYJNEGO - ART. 159 UST. 2 PKT 4

(Prawo cywilne)
CZERWIEC

W dniu 6 sierpnia 2020 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 78/19
podjął uchwałę o następującej treści
"Sąd jest uprawniony - na podstawie art. 159 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne [tekst jedn: Dz.U. z 2019 r., poz. 2460 ze zm.] - do żądania od podmiotu związanego tajemnicą telekomunikacyjną informacji pozwalających zweryfikować twierdzenie powoda, że czynu naruszającego dobra osobiste dopuścił się pozwany w sprawie"

2018-01-03 MAŁŻONEK CZĘSCIOWO UBEZWŁASNOWOLNIONY, A JEGO ZDOLNOŚĆ PROCESOWA W PROCESIE O ROZWÓD

(Prawo rodzinne)
STYCZEŃ

W dniu 21 grudnia 2017 r. Sąd Najwyższy w 3-osobowym składzie rozpatrzył w Izbie Cywilnej zagadnienie prawne w sprawie o sygn. akt: III CZP 66/17: "Czy małżonek częściowo ubezwłasnowolniony posiada zdolność procesową w procesie o rozwód?"
podejmując uchwałę:
"Małżonek częściowo ubezwłasnowolniony nie ma zdolności procesowej w sprawie o rozwód (art. 65 k.p.c.)."
Mając na uwadze powyższą uchwałę, należy zaznaczyć, iż zgodnie z treścią art. 16 § 2 k.c. osoba częściowo ubezwłasnowolniona będąc stroną w procesie musi być reprezentowana przez kuratora.

2017-12-18 WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA SĄDU W SPRAWACH O NARUSZENIE DÓBR OSOBISTYCH

(Prawo cywilne)
GRUDZIEŃ

W dniu 15 grudnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygnaturze III CZP 91/17: "Czy miejscem zdarzenia wywołującego szkodę w rozumieniu art. 35 k.p.c. jest wyłącznie miejsce zachowania sprawcy dokonującego naruszenia dóbr osobistych, czy także miejsce, w którym wystąpiła szkoda niemajątkowa będąca skutkiem tego zachowania?"
podjął uchwałę o następującej treści:
"Osoba dochodząca ochrony dobra osobistego może, na podstawie art. 35 k.p.c., wytoczyć powództwo przed sąd, w którego okręgu działał sprawca, lub przed sąd, w którego okręgu to działanie spowodowało zagrożenie lub naruszenie dobra osobistego."
Sąd Najwyższy uznał, że nie można ograniczać właściwości przemiennej sądu tylko do miejsca zachowania sprawcy. Osoba, która dopuszcza się czynu niedozwolonego, musi się liczyć z tym, że nie tylko tam gdzie działała, ale także tam gdzie wystąpiły skutki tego działania, może być pociągnięta do odpowiedzialności.

2017-11-13 REPREZENTACJA UBEZPIECZONEGO W SĄDZIE PRZEZ PRZEDSTAWICIELA ZWIĄZKU ZAWODOWEGO

(Ubezpieczenia)
LISTOPAD

W dniu 8 listopada 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie 3-osobowym po rozpoznaniu w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. akt: III UZP 7/17: "Czy pełnomocnikiem ubezpieczonego na podstawie art. 465 § 1 k.p.c. może być przedstawiciel każdego (jakiegokolwiek) związku zawodowego w oparciu o statut tego związku i art. 4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U.2015.1881.j.t.), czy też konieczne jest istnienie jakichkolwiek stosunków prawnych łączących ubezpieczonego z pracodawcą, u którego działa ten związek?"
podjął uchwałę o treści:
"Istnienie jakichkolwiek stosunków prawnych łączących ubezpieczonego z pracodawcą, u którego działa związek zawodowy, nie ma znaczenia dla skuteczności udzielenia pełnomocnictwa przedstawicielowi tego związku zawodowego (art. 465 § 1 k.p.c.)"
Stanowisko wyrażone w omawianej uchwale Sądu Najwyższego jednoznacznie potwierdza potrzebę ochrony szerszego kręgu pracowników. Oznacza to, iż związki zawodowe mogą reprezentować pracowników, którzy nigdy nie należeli do danego związku lub gdy taki związek nigdy nie istniał w zakładzie pracy.

2017-10-26 ZASIEDZENIE A MAŁŻEŃSKA WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA

(Prawo cywilne)
PAŹDZIERNIK

W dniu 19 października 2017 r. Sąd Najwyższy w 3-osobowym składzie rozpatrzył w Izbie Cywilnej zagadnienie prawne w sprawie o sygn. akt: III CZP 49/17: "Czy sąd jest związany żądaniem stwierdzenia zasiedzenia na rzecz tylko jednego z małżonków w sytuacji, gdy oboje małżonkowie byli posiadaczami nieruchomości i okres ewentualnego zasiedzenia upłynąłby w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej?"
podejmując uchwałę następującej treści:
"Stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania także wtedy, gdy z ich twierdzeń oraz ustaleń sądu wynika, że na skutek zasiedzenia nieruchomość weszła do majątku wspólnego wnioskodawcy oraz jego małżonka, którego wniosek nie dotyczył. W takiej sytuacji sąd powinien jednak zwrócić uwagę uczestników na ewentualną potrzebę zmiany wniosku."
Z podjętej uchwały wynika, iż sąd jest związany treścią złożonego wniosku i może stwierdzić zasiedzenie jedynie na rzecz podmiotu w nim wskazanego. Powyższa sytuacja będzie miała miejsce również wówczas, gdy w toku prowadzonego postępowania okaże się, że na skutek zasiedzenia nieruchomość weszła do majątku wspólnego małżonków.

2017-09-20 DO ZACHOWANIA TERMINU ZAWITEGO WYSTARCZY PRÓBA UGODOWA

(Prawo cywilne)
WRZESIEŃ

W dniu 15 września 2017 r. Sąd Najwyższy w 3-osobowym składzie rozpatrzył w Izbie Cywilnej zagadnienie prawne w sprawie o sygn. III CZP 37/17: "Czy dla zachowania terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (t. jedn. Dz.U. 2017, poz. 519) wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej czy też doręczenie tego wniosku obowiązanemu?"
podejmując uchwałę o treści:
"Do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (jedn. tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 519 ze zm.) wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej."
Należy zaznaczyć, że nie jest przy tym wymagane, aby podmiot zobowiązany otrzymał odpis takiego wniosku przed upływem terminu.

2015-08-28 ZWROT PONIESIONYCH WYDATKÓW NA NAJEM POJAZDU ZASTĘPCZEGO

(Prawo cywilne)
SIERPIEŃ

W dniu 24 sierpnia 2017 r. Sąd Najwyższy w 3-osobowym składzie po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 20/11: "Czy w ramach obowiązku minimalizacji szkody, poszkodowanemu który nie skorzystał z oferty najmu pojazdu od ubezpieczyciela OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, oferującego mu bezpłatnie pojazd zastępczy według stawek niższych, od oferowanych przez wynajmującego, przysługuje zwrot faktycznie poniesionych wydatków na najem pojazdu zastępczego?"
podjął uchwałę o treści:
"Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione."
Sąd Najwyższy stwierdził, iż poszkodowanemu przysługuje zwrot faktycznie poniesionych wydatków na najem pojazdu zastępczego, nawet jeśli ten w ramach obowiązku minimalizacji nie skorzystał z oferty najmu pojazdu ubezpieczyciela OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zapewniającemu mu bezpłatnie pojazd zastępczy według stawek niższych od oferowanych przez wynajmującego. Pod warunkiem, że odmowa skorzystania z oferty ubezpieczyciela nie stanowi nadużycia prawa, a stawki najmu zaakceptowane przez poszkodowanego mieszczą się w ramach stawek występujących na danym rynku lokalnym.

2015-07-30 ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA RUCH PRZEDSIĘBIORSTWA LUB ZAKŁADU WPRAWIONEGO W RUCH ZA POMOCĄ SIŁ PRZYRODY

(Prawo cywilne)
LIPIEC

W dniu 26 lipca 2017 r. Sąd Najwyższy w 3-osobowym składzie w sprawie o sygnaturze III CZP 30/17 odpowiedział na następujące zagadnienie prawne: "Czy prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu w rozumieniu art. 435 § 1 k.c., w sytuacji gdy szkoda nastąpiła z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi on odpowiedzialności i która nie została zidentyfikowana?"
podejmując uchwałę o treści:
"Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiony w ruch za pomocą sił przyrody nie odpowiada za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, jeżeli istnieją podstawy do przyjęcia, że szkoda nastąpiła z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności, choćby osoba ta nie została zidentyfikowana (art. 435 k.c.)."
Sąd Najwyższy uznał, iż także właściciel torów jest przedsiębiorstwem "wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody", zatem szkoda wyrządzona wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą zakład nie ponosi odpowiedzialności (nawet jeśli jej tożsamość nie została ustalona) nie może go obciążać.

2017-06-13 WNIESIENIE SPRZECIWU W ELEKTRONICZYM POSTĘPOWANIU UPOMINAWCZYM, A JEGO MOC W STOSUNKU DO INNYCH POZWANYCH

(Prawo cywilne)
CZERWIEC

W dniu 9 czerwca 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygnaturze III CZP 21/17: "Czy wskazana w art. 505[36] k.p.c. utrata przez nakaz zapłaty na skutek wniesienia sprzeciwu mocy w całości odnosi się wyłącznie do całości roszczenia wobec tego pozwanego, który wniósł sprzeciw, czy też dotyczy również pozwanych, którzy sprzeciwu nie wnosili?"
podjął uchwałę o treści:
"Wniesienie sprzeciwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym powoduje utratę mocy nakazu zapłaty w całości w stosunku do pozwanego, który wniósł sprzeciw (art. 505[36] § 1 k.p.c.)."

2017-05-28 RENTA RODZINNA PO ROZWODZIE NA RZECZ BYŁEGO MAŁŻONKA WYŁĄCZNIE WINNEGO ROZKŁADU POŻYCIA

(Ubezpieczenia)
MAJ

W dniu 25 maja 2017 r. Sąd Najwyższy w 7-osobowym składzie w sprawie o sygnaturze III UZP 2/17 odpowiedział na zagadnienie prawne: "Czy umowne (dorozumiane) ustalenie i realizacja po rozwodzie alimentacji na rzecz byłego małżonka mogą być uznane za prawo do alimentów w rozumieniu art. 70 ust. 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2016, poz. 887 ze zm.), nawet wtedy gdy osoba alimentowana była wyłącznie winna rozkładu pożycia?"
podejmując uchwałę o treści:
"Umowne, także dorozumiane ustalenie i dostarczanie po rozwodzie środków utrzymania na rzecz małżonka rozwiedzionego uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie może być uznane za prawo do alimentów w rozumieniu art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.)."
SN w składzie powiększonym nie miał wątpliwości, że we wskazanej sytuacji nie zachodzi umowne ustalenie prawa do alimentów. Tym samym umowne dostarczanie po rozwodzie środków utrzymania na rzecz małżonka rozwiedzionego uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie uprawni go do renty rodzinnej.

2017-04-18 ZASĄDZENIE KOSZTÓW POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO OD WIERZYCIELA NA RZECZ DŁUŻNIKA W PRZYPADKU UMORZENIA POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

(Prawo cywilne)
KWIECIEŃ

W dniu 13 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 4/17: "Czy w przypadku gdy na skutek zażalenia dłużnika na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu postanowienie to zmieniono i oddalono wniosek dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika kosztów postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie tego tytułu?",
podjął uchwałę o treści:
"Dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika zwrotu kosztów obrony przed egzekucją, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku z uchyleniem klauzuli wykonalności nadanej tytułowi egzekucyjnemu, na podstawie którego wszczęto to postępowanie (art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.)."
W sytuacji, gdy egzekucja była niecelowa lub bezpodstawna, mają zastosowanie ogólne zasady, stanowiące, iż wygrywającemu należy się zwrot kosztów, w tym również kosztów poniesionych na obrońcę. Jest to w zupełności uzasadnione, ponieważ jeżeli dłużnik poniósł koszty skutecznej obrony przed niesłuszną egzekucją, to zwrócenie mu tych kosztów przez nierozważnego wierzyciela, jest jak najbardziej sprawiedliwe.

2017-03-23 DOPUSZCZALNOŚĆ ZAWARCIA UMOWY O ZRZECZENIE SIĘ PRAWA DO ZACHOWKU

(Prawo cywilne)
MARZEC

W dniu 17 marca 2017 r. Sąd Najwyższy w 3-osobowym składzie w sprawie o sygn. III CZP 110/16 odpowiedział na następujące zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy: "Czy w świetle zakazu sformułowanego w art. 1047 k.c. dopuszczalne jest zawarcie umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku pomiędzy przyszłym spadkodawcą i uprawnionym do zachowku spadkobiercą ustawowym, na podstawie stosowanego odpowiednio art. 1048 k.c.?", podejmując uchwałę o treści:
"Dopuszczalne jest zawarcie umowy zrzeczenia się prawa do zachowku (art. 1048 k.c.)."
Niniejszym, jeżeli zgodnie z art. 1048 k.c. ustawodawca dopuścił możliwość zrzeczenia się prawa do dziedziczenia, to wnioskując a maiori ad minus, dopuścił również prawo zrzeczenia się jedynie zachowku.
Zrzeczenie się prawa do zachowku zgodnie z uchwałą SN może nastąpić jako skutek zrzeczenia się ustawowego dziedziczenia lub w formie odrębnej umowy. Zawierając umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, spadkobierca będący stroną tej umowy oraz jego zstępni, tj. dzieci, wnuki etc., co do których nie wyłączono w umowie działania jej skutków, zostają pozbawieni prawa do dziedziczenia po zmarłym spadkodawcy z ustawy, a także prawa do zachowku oraz innych uprawnień, jakie przysługiwałyby im z mocy ustawy. Wartym podkreślenia jest również fakt, iż skoro art. 1048 zakłada dla umowy zrzeczenia się dziedziczenia formę aktu notarialnego ad solemnitatem (pod rygorem nieważności), to analogicznie umowa o zrzeczenie się zachowku powinna być zawarta również w tej formie pod tym samym rygorem.

2017-02-13 ZARZĄD NIERUCHOMOŚĆIĄ WSPÓLNĄ, A REPREZENTACJA SPÓŁKI W POSTĘPOWANIACH SĄDOWYCH

(Prawo cywilne)
LUTY

W dniu 9 lutego 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej następującego zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 106/16:
"Czy osoba, której powierzono zarząd nieruchomością wspólną w trybie określonym w art. 18 ust. 1 lub art. 18 ust. 2a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2015 r., poz. 1892) jest z mocy art. 21 ust. 1 w związku z art. 33 tejże ustawy poprzez sam fakt powierzenia zarządu umocowana do reprezentowania wspólnoty mieszkaniowej w postępowaniach sądowych?
ewentualnie, w przypadku negatywnej odpowiedzi na powyższe zagadnienie:
Czy uchwała właścicieli lokali udzielająca pełnomocnictwa do reprezentowania wspólnoty mieszkaniowej w postępowaniach sądowych osobie, której powierzono zarząd nieruchomością wspólną w trybie określonym w art. 18 ust. 1 lub art. 18 ust. 2a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2015 r., poz. 1892), wymaga zaprotokołowania przez notariusza?"
podjął uchwałę o treści:
"W braku odmiennego zastrzeżenia osoba, której właściciele lokali w umowie lub w uchwale (art. 18 ust. 1 i ust. 2a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, jedn. tekst: Dz.U. 2015.1892) powierzyli zarząd nieruchomością wspólną, jest w granicach tego zarządu umocowana do reprezentowania wspólnoty mieszkaniowej w postępowaniach sądowych."
Reasumując, w uchwale wskazano, że uprawnienie do reprezentacji przed sądem wynika wprost z ustawy, natomiast wspólnota mieszkaniowa może ograniczyć to uprawnienie w umowie zawartej z zarządcą (lub w uchwale podjętej w trybie art. 18 ust. 2a uwl). Regulacje te stosuje się tak do zarządu, jak do zarządcy (art. 33 uwl).

2017-01-19 PLAN PODZIAŁU SUMY UZYSKANEJ Z EGZEKUCJI, A KOSZTY POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

(Prawo cywilne)
STYCZEŃ

W dniu 13 stycznia 2017 r. Sąd Najwyższy w 3-osobowym składzie w sprawie o sygn. III CZP 88/16 odpowiedział na zagadnienie prawne: "Czy przy sporządzaniu planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji świadczeń emerytalno-rentowych komornik winien uwzględnić koszty postępowania egzekucyjnego poniesione przez wierzycieli w wysokości przewidywanej, czy też niezbędne jest wcześniejsze prawomocne ustalenie tych kosztów w drodze postanowień?" podejmując uchwałę o treści: "Komornik sądowy sporządzając plan podziału sum uzyskanych z egzekucji świadczeń emerytalno-rentowych uwzględnia poniesione przez wierzyciela koszty egzekucji. Ostateczna wysokość należnych od dłużnika kosztów egzekucji, ustalana jest postanowieniem wydanym na podstawie art. 770 k.p.c. po zakończeniu postępowania egzekucyjnego."
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu ustnym uchwały oświadczył, że nie budzi wątpliwości, iż w skład sumy egzekucji wchodzą koszty opłaty pełnomocnika. O kosztach pełnomocnika procesowego orzeka sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Jeśli są to koszty z wniosku wierzyciela reprezentowanego przez pełnomocnika to należy złożyć wniosek do sądu o ich zwrot.
Należy wspomnieć, iż komornik ma obowiązek dokonania podziału sumy uzyskanej z egzekucji, nawet jeśli jest ona niewystarczająca na zaspokojenie wszystkich roszczeń. Przedstawiając akta sądowi dla dokonania podziału sumy uzyskanej z egzekucji, komornik dołącza do akt zestawienie kosztów poniesionych przez każdego z wierzycieli.

2016-12-16 ZASIEDZENIE NIERUCHOMOŚCI ODDANEJ W UŻYTKOWANIE WIECZYSTE PRZEZ POSIADACZA SAMOISTNEGO

(Prawo cywilne)
GRUDZIEŃ

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów rozstrzygnął w Izbie Cywilnej w sprawie o sygn. III CZP 57/16 poniższe zagadnienie prawne przedstawione przez 3-osobowy skład SN:
"Czy samoistny posiadacz nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej może nabyć własność tej nieruchomości przez zasiedzenie?",
podejmując 9 grudnia 2016 r. uchwałę o następującej treści:
"Samoistny posiadacz nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste może nabyć jej własność przez zasiedzenie."
Zasiedzenie jest jednym ze sposobów nabycia prawa, zatem może nastąpić tylko w oparciu o wyraźną podstawę prawną. W celu stwierdzenia zasiedzenia prawa własności muszą zostać spełnione przesłanki zawarte w art. 172 k.c. (Dz. U. z 2016r., poz. 380 z zm.). Wobec tego posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Brzmienie przepisu jednoznacznie wskazuje, iż koniecznym do uznania zasiedzenia jest posiadanie samoistne.
Obciążenie nieruchomości prawem użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej, nie stoi na przeszkodzie, biegnącemu terminowi zasiedzenia i nie przerywa jego biegu, pod warunkiem, że właściciel lub użytkownik wieczysty nie podjęli czynności objętych katalogiem art. 123 k.c. W obowiązującym stanie prawnym brak jest podstawy normatywnej do uznania każdej nieruchomości obciążonej prawem użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej za rzecz, co do której wyłączone jest posiadanie prowadzące do zasiedzenia prawa własności.
Reasumując, istotą wskazanego powyżej rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego jest utrata przez dotychczasowego właściciela prawa własności na rzecz posiadacza samoistnego, co za tym idzie również wygaśnięcie użytkowania wieczystego.

2016-11-30 ROSZCZENIE REGRESOWE WOBEC UBEZPIECZYCIELA SPRAWCY SZKODY NA PODSTAWIE ART. 828 § 1 K.C.

(Prawo cywilne)
LISTOPAD

Sąd Najwyższy w dniu 30 listopada 2016 r. w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 74/16:
"Czy ubezpieczycielowi, który we własnym zakresie pokrył koszty najmu pojazdu w ramach umowy ubezpieczenia assistance, przysługuje na podstawie art. 828 § 1 k.c. roszczenie regresowe wobec ubezpieczyciela sprawcy szkody?"
podjął uchwałę o treści:
"Ubezpieczycielowi, który pokrył koszty najmu pojazdu zastępczego w ramach umowy ubezpieczenia assistance, przysługuje na podstawie art. 828 § 1 k.c. roszczenie regresowe wobec ubezpieczyciela sprawcy szkody."
Roszczenie regresowe ubezpieczyciela zostało uregulowane w art. 828 k.c. (Dz. U. z 2016r., poz. 380 z zm.). Zgodnie z którym jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania. Jeżeli ubezpieczyciel pokrył jedynie część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem ubezpieczyciela.
Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż ze względu na dyspozytywny charakter art. 828 § 1 k.c., w umowie ubezpieczenia strony mogą wyłączyć przewidziane w tym przepisie przejście roszczenia na ubezpieczyciela.

2016-10-19 UMOWA DAROWIZNY WE WSPOŁWŁASNOŚCI, A PRZEJŚCIE UPRAWIEŃ Z TYTUŁU RĘKOJMI NA OBDAROWANEGO

(Prawo cywilne)
PAŹDZIERNIK

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w dniu 19 października 2016 r. po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 64/15 przedstawionego przez Sąd Okręgowy:
"Czy umowa darowizny udziału we współwłasności rzeczy ruchomej na rzecz współwłaściciela tej rzeczy powoduje przejście na obdarowanego uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy w postaci uprawnienia do odstąpienia od umowy sprzedaży w całości?"
podjął uchwałę następującej treści:
"Darowizna udziału we współwłasności rzeczy ruchomej przez jednego z dwóch współwłaścicieli na rzecz drugiego powoduje - jeżeli umowa darowizny nie stanowi inaczej - przejście na obdarowanego uprawnienia do odstąpienia od umowy sprzedaży, na podstawie której doszło do nabycia współwłasności rzeczy."
Przejście uprawnień z tytułu rękojmi nie może być dokonane bez przeniesienia własności rzeczy, gdyż taki przelew bez przeniesienia własności mijałby się z celem. Uprawnienia te są ściśle związane z własnością rzeczy i w przypadku braku nabycia własności nie można ich w swoim imieniu wykonać. Wynika to z faktu, że rękojmia łączy się z umową sprzedaży, w następstwie której występuje przeniesienie własności.
W braku odmiennych postanowień umowy darowizny, można przyjąć, że przeniesienie własności rzeczy i wydanie jej nabywcy obejmuje również uprawnienia do odstąpienia od umowy i że uprawnienie to może być wykonane samodzielnie.

2016-09-02 PRZYZNANIE WYNAGRODZENIA OPIEKUNOWI PRAWNEMU W PŁASZCZYŹNIE ART. 590 K.P.C.

(Prawo rodzinne)
WRZESIEŃ

Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów w dniu 13 maja 2016 r. - sygn. III CZP 9/16 - po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy:
"1. Czy postępowanie opiekuńcze nieprocesowe regulowane treścią przepisów art. 590 k.p.c. i następne jest właściwym trybem dla dochodzenia roszczenia, którego przedmiotem pozostaje wynagrodzenie opiekuna prawnego po śmierci osoby, nad którą sprawowano opiekę (art. 597 k.p.c.)?
2. Czy spadkobiercy osoby, nad którą sprawowano opiekę, są zainteresowanymi w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c.?
3. Czy Sąd ma obowiązek ustalania i następnie wezwania do udziału w sprawie na podstawie art. 510 § 2 k.p.c. spadkobierców osoby, nad którą sprawowano opiekę, na potrzeby postępowania toczącego się na podstawie art. 597 k.p.c. w przedmiocie wynagrodzenia opiekuna prawnego?" podjął uchwałę o treści:
O wynagrodzeniu opiekuna prawnego sąd orzeka w postępowaniu nieprocesowym (art. 597 k.p.c.) także wtedy, gdy opiekun wystąpi z roszczeniem o przyznanie mu wynagrodzenia po śmierci osoby, nad którą sprawował opiekę. Natomiast zainteresowanymi w sprawie o przyznanie wynagrodzenia opiekunowi są spadkobiercy osoby, nad którą sprawował opiekę (art. 510 § 1 k.p.c.). Jednak, gdy okaże się, że nie są oni uczestnikami postępowania, sąd wezwie ich do udziału w sprawie (art. 510 § 2 k.p.c.).

2016-08-15 W SPRAWIE O NADANIE KLAUZULI WYKONALNOŚCI NIE JEST DOPUSZCZALNA SKARGA NA "PRZEWLEKŁOŚĆ POSTĘPOWANIA"

(Prawo cywilne)
SIERPIEŃ

W dniu 4 sierpnia 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów rozpoznawał następujące zagadnienie prawne przedstawione postanowieniem o sygn. III SPZP 1/16 Sądu Okręgowego w Gliwicach: "Czy dopuszczalna jest skarga na przewlekłość postępowania wniesiona po uprawomocnieniu się wydanego przez Sąd Rejonowy nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, której przedmiotem jest zwłoka w nadaniu nakazowi klauzuli wykonalności?"
Podjął w tej kwestii uchwałę o następującej treści:
"Niedopuszczalna jest skarga na przewlekłość postępowania, której przedmiot stanowi zwłoka w nadaniu klauzuli wykonalności prawomocnemu nakazowi zapłaty wydanemu przez sąd rejonowy w postępowaniu upominawczym (art. 373 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. oraz art. 8 ust. 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.)."
Sąd Najwyższy postanowił, że w takim przypadku wniesienie skargi nie jest dopuszczalne. Wynika to głównie z samej istoty skargi na przewlekłość, która - z założenia - jest środkiem prawnym mającym dyscyplinować organy procesowe do sprawnego prowadzenia postępowania. Z tej przyczyny skargę na przewlekłość można wnieść tylko "w toku" postępowania lub w jego trakcie, nigdy zaś "poza tokiem" postępowania. Stosownie do przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o "skardze na przewlekłość" skarga, w której kwestionuje się sprawność postępowania cywilnego może odnosić się albo do fazy rozpoznawczej, w ramach której sąd orzeka co do istoty sporu, albo fazy egzekucyjnej, czyli postępowania, które jest prowadzone bezpośrednio w celu "przymusowego" wykonania przez dłużników orzeczeń sądowych.

2016-07-17 POJĘCIE ZBYCIA NIERUCHOMOŚCI W ROZUMIENIU ART. 36 UST. 3 USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM Z DNIA 27 MARCA 2003 R., A UTRATA PRAWA WŁASNOŚCI

(NIERUCHOMOŚCI)
LIPIEC

Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów w dniu 7 lipca 2016 r. udzielił odpowiedzi na zagadnienie prawne postawione przez Sąd Okręgowy w sprawie o sygn. III CZP 33/16: "Czy pojęcie zbycia nieruchomości w rozumieniu art. 36 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.) obejmuje również utratę prawa własności nieruchomości wydzielonej pod drogi publiczne na podstawie art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r. (Dz. U. Nr 46 poz. 543 z 2000 r. z późn. zm.)?" - o następującej treści: "Zbycie nieruchomości, o którym mowa w art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (jedn. tekst: Dz. U. z 2016 r., poz. 778), nie obejmuje utraty prawa własności działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne na podstawie art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst: Dz. U. z 2015 r., poz. 1774 ze zm.)."

2016-06-30 WYGAŚNIĘCIE LEGITYMACJI BIERNEJ OSOBY, KTÓRA PRZENIOSŁA POSIADANIE RZECZY W TOKU SPRAWY

(Prawo cywilne)
CZERWIEC

W dniu 29 czerwca br. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 25/16 przedłożonego przez Sąd Okręgowy: "Czy przeniesienie przez pozwanego, który samowolnie naruszył posiadanie powoda, posiadania nieruchomości, której dotyczy spór, na osobę trzecią dokonane po dacie zawisłości sporu skutkuje utratą legitymacji biernej w sprawie o przywrócenie naruszonego posiadania?" podjął uchwałę następującej treści: "Powództwo o przywrócenie posiadania rzeczy nie może być skutecznie dochodzone przeciwko osobie, która naruszyła posiadanie rzeczy, jeżeli w toku sprawy przeniosła posiadanie tej rzeczy na inną osobę."
W niniejszej sprawie posiadanie nieruchomości zostało przeniesione po doręczeniu odpisu pozwu. Sąd Najwyższy wskazał, że sprawy o naruszenie posiadania rozpoznawane są przez sąd w postępowaniu odrębnym, gdzie badany jest jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznaje samego prawa ani dobrej wiary pozwanego (art. 478 k.p.c.). Ponadto zgodnie z art. 344 § 1 k.c. pozew o ochronę posiadania może być kierowany przeciwko temu, na czyją korzyść owe naruszenie nastąpiło. Zatem taki rodzaj roszczenia nie jest zależny od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym.

2016-05-22 POKRYCIE KOSZTÓW LECZENIA PRYWATNEGO PRZEZ UBEZPIECZYCIELA NA PODSTAWIE ART. 444 K.C.

(Prawo cywilne)
MAJ

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów dnia 19 maja 2016 r. po rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego we wniosku z dnia 18 czerwca 2015 r. przez Rzecznika Finansowego, w związku z rozbieżnością w wykładni art. 444 § 1 k.c. w praktyce orzeczniczej sądów powszechnych: "Czy odpowiedzialność ubezpieczyciela wynikająca z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z tytułu roszczenia o pokrycie kosztów leczenia prywatnego na podstawie art. 444 § 1 k.c. jest uzależniona od braku możliwości skorzystania przez poszkodowanego z leczenia lub rehabilitacji w ramach uspołecznionej służby zdrowia albo wydłużonego okresu oczekiwania na takie leczenie lub rehabilitację, mającego ujemny wpływ na stan zdrowia poszkodowanego?". Podjął następującą uchwałę: "Świadczenie ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje także uzasadnione i celowe koszty leczenia oraz rehabilitacji poszkodowanego niefinansowane ze środków publicznych (art. 444 § 1 k.c.)." Z tezy postawionej w uchwale Sądu Najwyższego wynika, że poszkodowany w wypadku komunikacyjnym nie jest zobowiązany do korzystania w pierwszej kolejności z bezpłatnej, publicznej służby zdrowia i nie ma obowiązku wykazywania, z jakiego powodu skorzystał z leczenia i rehabilitacji prywatnie, czyli poza systemem NFZ.

2016-04-10 POWÓDZTWO DZIAŁKOWICZA O UZNANIE ZA BEZSKUTECZNE WYPOWIEDZENIA UMOWY DZIERŻAWY DZIAŁKOWEJ NIE MA WPŁYWU NA WYGAŚNIĘCIE PRAWA DO DZIAŁKI

(Prawo cywilne)
KWIECIEŃ

Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów w dniu 7 kwietnia 2016 r. - sygn. III CZP 2/16 - podjął uchwałę o treści: Wniesienie przez działkowca - na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 40 ze zm.) - powództwa o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy dzierżawy działkowej nie ma wpływu na wygaśnięcie prawa do działki z upływem terminu wypowiedzenia (art. 35 pkt 1 wskazanej ustawy).

2016-03-31 ADRESAT OŚWIADCZENIA O REZYGNACJI Z FUNKCJI CZŁONKA ZARZADU

(PRAWO SPÓŁEK I OBSŁUGA PRAWNA PRZEDSIĘBIORCÓW)
MARZEC

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w dniu 31 marca 2016 r. - sygn. III CZP 89/15 - po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego przedstawionego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego: "Czy przy składaniu przez członka zarządu oświadczenia woli o rezygnacji z pełnienia tej funkcji spółka kapitałowa, w razie braku odmiennego postanowienia umownego (statutowego) jest reprezentowana przez jednego członka zarządu lub prokurenta (art. 205 § 2 oraz art. 373 § 2 k.s.h.), radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy (art. 210 § 1 oraz art. 379 § 1 k.s.h.), przez organ uprawniony do powoływania członków zarządu, czy - w braku rady nadzorczej - przez zgromadzenia wspólników (walne zgromadzenia)?" podjął uchwałę o treści: Oświadczenie członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji z tej funkcji jest składne - z wyjątkiem przewidzianym w art. 210 § 2 i art. 379 § 2 k.s.h. - spółce reprezentowanej w tym zakresie zgodnie z art. 205 § 2 lub 373 § 2 k.s.h.

2016-02-29 POJĘCIE OSOBY NAJBLIŻSZEJ W ART. 115 § 11 K.K.

(Prawo karne i prawo wykroczeń)
LUTY

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w dniu 25 lutego 2016 r. po rozpoznaniu wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa, występującej w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych w zakresie dotyczącym następujących zagadnień prawnych: 1. "Czy odmienność płci jest warunkiem pozostawania we wspólnym pożyciu w rozumieniu art. 115 § 11 k.k.?" 2. "Jakiego rodzaju więzi charakteryzują stan wspólnego pożycia w rozumieniu art. 115 § 11 k.k.?" podjął uchwałę o treści: Zawarty w art. 115 § 11 k.k. zwrot "osoba pozostająca we wspólnym pożyciu" określa osobę, która pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne gospodarstwo domowe). Ustalenie istnienia takiej relacji, tj. "pozostawania we wspólnym pożyciu", jest możliwe także wtedy, gdy brak określonego rodzaju więzi jest obiektywnie usprawiedliwiony. Odmienność płci osób pozostających w takiej relacji nie jest warunkiem uznania ich za pozostających we wspólnym pożyciu w rozumieniu art. 115 § 11 k.k.

2016-01-30 TERMIN ZASKARŻENIA Z ART. 534 KC

(Prawo cywilne)
STYCZEŃ

Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów odpowiadając w dniu 28 stycznia 2016 r. - w sprawie o sygn. III CZP 99/15 - na pytanie prawne: "Czy w sytuacji, gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną od dłużnika korzyścią w warunkach określonych w art. 531§2 k.c., a wierzyciel ubezskutecznił czynność miedzy dłużnikiem a osobą trzecią w drodze skargi pauliańskiej, termin o którym mowa w art. 534 k.c. należy liczyć od daty czynności między dłużnikiem a osobą trzecią czy od daty czynności między osobą trzecią a osobą czwartą" udzielił odpowiedzi, iż: Po uznaniu przez sąd bezskuteczności czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią z powodu pokrzywdzenia wierzyciela, termin do wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności rozporządzającej korzyścią miedzy osobą trzecią, a osobą czwartą [art. 534 k.c.] liczy się od daty jej dokonania.

2015-12-31 UDZIAŁ SPADKOWY WYDZIEDZICZONEGO

(Prawo cywilne)
GRUDZIEŃ

Uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia III CZP 85/15, przyjęto iż: udział spadkowy, który przypadłby z ustawy wydziedziczonemu przez spadkodawcę jego dziecku, przypada zstępnym wydziedziczonego.

2015-11-30 POWÓDZTWO O UZNANIE WZORCA UMOWY ZA NIEDOZWOLONY

(Prawo cywilne)
LISTOPAD

Uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r. III CZP 17/15 przyjęto, iż:
1. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 k.p.c.)
2. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone - także po wpisaniu tego postanowienia do rejestru (art. 479[45] §2 k.p.c.) - nie wyłącza powództwa o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę niebędącego pozwanym w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 w związku z art. 479[43] k.p.c.).

2015-10-30 ODMOWA UBEZWŁASNOWOLNIENIA

(Prawo cywilne)
PAŹDZIERNIK

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 września 2015 r. - sygn. akt V ACa 109/15 - oddalono wniosek prokuratury o ubezwłasnowolnienie wskazanej osoby.

Rozstrzygnięcie jest bezpośrednio związane z wypowiedzianą w art. 12 ust. 4 konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych - zasadą ochrony zdolności prawnej człowieka bez względu na stopień jego niepełnosprawności. W motywach postanowienia potwierdzono iż: Art. 30 Konstytucji [ochrona godności człowieka] oraz przepisy prawa międzynarodowego mające za przedmiot ochronę praw człowieka, doznają naruszenia w każdym wypadku orzeczenia ubezwłasnowolnienia, czy to całkowitego czy częściowego, które nie prowadzi do istotnej poprawy sytuacji prawnej lub faktycznej osoby, której ubezwłasnowolnienie dotyczy.

Dodać należy, iż obecnie w Polsce prowadzone są prace nad wdrożeniem przedmiotowej konwencji dążąc do zastąpienia instytucji ubezwłasnowolnienia innymi środkami, w tym przedstawicielstwem opiekuńczym, testamentem życia.

2015-09-30 ZNACZENIE DOWODU Z NAGRAŃ

(Prawo cywilne)
WRZESIEŃ

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 maja br. sygn. I Aca 1705/14 zajęto stanowisko co do dopuszczalności dowodu z nagrań rozmów (art. 308 k.p.c.) wyrażając pogląd, że wartość takiego dowodu jako samodzielnego środka dowodzenia jest dyskusyjna w kontekście istniejącej w postępowaniu cywilnym zasady bezpośredniości, której wyraz daje art. 235 k.p.c. Zatem nie dowód z art. 308 k.p.c., zawierający zapis rozmów, ale dowód z przesłuchania stron lub świadków w nich uczestniczących winien być zasadniczą podstawą ustaleń faktycznych.

2015-08-31 DOPUSZCZALNOŚĆ SKARGI KASACYJNEJ W SPRAWIE O WPIS DO REJESTRU ZASTAWÓW

(Prawo cywilne)
SIERPIEŃ

Uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2015 r. II CSK 231/14 przyjęto, iż w sprawie o wpis do rejestru zastawów skarga kasacyjna jest dopuszczalna.

2015-07-30 SKUTKI ODSTĄPIENIA WYKONAWCY OD UMOWY O ROBOTY BUDOWLANE W PŁASZCZYŹNIE ART. 6471 § 5 K.C.

(Prawo budowlane)
LIPIEC

Uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r. III CZP/15 przyjęto, iż w razie odstąpienia przez wykonawcę od umowy o roboty budowlane, zawartej z podwykonawcą, inwestor nie ponosi odpowiedzialności na podstawie art. 6471 § 5 k.c.

2015-06-29 OCHRONA PRAW AUTORSKICH Z PRZEKROCZENIEM ZASADY PROPORCJI

(Prawa na dobrach niematerialnych)
CZERWIEC

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dn. 23 czerwca 2015 r [sygn. akt SK32/14] orzekł, iż art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w zakresie w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej - w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawionego zgody na korzystanie z utworu, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Motywy wydanego wyroku wskazują, że niedopuszczalne jest, by uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych uzyskiwał możliwość dochodzenia takiego roszczenia odszkodowawczego, które całkowicie odrywałoby się od wielkości poniesionej przez niego szkody i stanowiło jej wielokrotność. Wprowadzanie do roszczenia odszkodowawczego elementów ryczałtowości nie może prowadzić do całkowitego zagubienia proporcji pomiędzy wielkością poniesionej szkody a tymże odszkodowaniem. Tymczasem rozwiązanie zawarte w zaskarżonym przepisie prowadzi do takiej sytuacji. W ocenie Trybunału ustawodawca, kształtując analizowane roszczenie, zastosował wobec sprawcy deliktu zbyt dotkliwą sankcję.

2015-05-25 WYŁĄCZENIE STOSOWANIA ART. 231 KP DO UMOWY O ZAKAZIE KONKURENCJI ZAWARTEJ W TRYBIE ART. 1012 Z POPRZEDNIM PRACODAWCĄ

(Prawo pracy)
MAJ

Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2015 r. III PZP 2/15 wyrażono pogląd, iż artykuł 231 §1 k.p. nie ma zastosowania do umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 1012) §1 k.p.), zawartej z poprzednim pracodawcą.
Przypomnieć wypada, iż art. 231 §1 k.p. wprowadza sukcesję generalną w stosunkach pracy. Pracodawca, który przejął zakład pracy lub jego część, staje się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Natomiast art. 1012 k.p. dotyczy zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Podmiotem umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może być każdy pracownik, którego zasób wiedzy zostanie przez pracodawcę oceniony jako uzasadniający zawarcie takiej umowy.

2015-04-15 BANKOWY TYTUŁ EGZEKUCYJNY NIEZGODNY Z KONSTYTUCJĄ

(Windykacja należności)
KWIECIEŃ

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dn. 14 kwietnia 2015 r. [sygn. akt P 45/12] orzekł, iż art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawa bankowego są niezgodne z Konstytucją RP. Orzeczeniem tym przesądzono niekonstytucyjność bankowego tytułu egzekucyjnego. Powołane przepisy były bardzo ostro krytykowane przez kredytobiorców. A w środowisku sędziowskim i akademickim budziły poważne wątpliwości m.in. co do ich zgodności z zasadą równości podmiotów wobec prawa. Argumentacja Trybunału Konstytucyjnego wykazuje iż cyt. przepisy naruszają zasadę równego traktowania (art. 32 ust. 1 Konstytucji) w trzech aspektach: w relacji między bankiem a jego klientem; w relacjach między bankami jako wierzycielami a pozostałymi podmiotami będącymi wierzycielami oraz w relacjach między dłużnikami banków i dłużnikami innych podmiotów.

2015-03-09 PRZEJŚCIE UPRAWNIENIA LUB OBOWIĄZKU W WYNIKU PRZEKSZTAŁCENIA PRZEDSIĘBIORCY W SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ

(PRAWO SPÓŁEK I OBSŁUGA PRAWNA PRZEDSIĘBIORCÓW)
MARZEC

Stronami postępowania egzekucyjnego są podmioty wymienione w tytule egzekucyjnym - np. wyroku czy nakazie zapłaty. Art. 788. §1. kpc stanowi: Jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.
Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2015 - sygn. III CZP 106/14 przyjęto, iż "przepis art. 788 §1 k.p.c. ma zastosowanie w razie przejścia uprawnienia lub obowiązku w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową (art. 551 §5 i art. 584[2] §1 k.s.h.)".

Podkreślić należy, iż spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego, a od 1 stycznia 2013 pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Osoba fizyczna, wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, 675 i 983), staje się z dniem przekształcenia wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej.
Specyfika przekształcenia takiego podmiotu wiąże się z potrzebą oznaczenia nowej formy prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy przysługuje w tym zakresie wybór zdefiniowany art. 5843 ksh. Przepis ten stanowi, iż w przypadku gdy zmiana firmy przedsiębiorcy przekształcanego w związku z przekształceniem nie polega tylko na dodaniu części identyfikującej formę prawną spółki przekształconej, spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy, obok nowej firmy, z dodaniem wyrazu "dawniej" - przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia. Różnorodność sytuacji wynikająca z wyboru nowej nazwy firmy przedsiębiorcy przekształcanego prowadzić może do znacznych trudności identyfikacyjnych tegoż podmiotu na rynku obrotu gospodarczego. Stąd też ustawodawca wprowadził co najmniej roczny obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy.
Ww. uchwała SN stoi na stanowisku konieczności stosowania art. 788 §1 kpc w rzeczonym zakresie.

2015-02-04 WPIS PROKURY DO KRS

(PRAWO SPÓŁEK I OBSŁUGA PRAWNA PRZEDSIĘBIORCÓW)
LUTY

Uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 r. - sygn. III CZP 34/14, uznano za "niedopuszczalny wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu".
Powyższa uchwała została podjęta na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i udziela odpowiedzi na pytanie: "Czy możliwy jest wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, w rubryce "Prokurenci", jednego prokurenta z jednoczesnym zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki".
Zauważyć należy, iż w orzecznictwie sądów różnych instancji pojawiła się rozbieżność wykładni art. 1094 § 1 kc. Przepis ten umożliwia udzielenie prokury kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. W praktyce dopuszczono możliwość udzielenia prokury jednej osobie z zastrzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki lub prokurentem. Rozwiązanie to spotkało się z krytyczną oceną m.in. sądów II instancji. Stanowiska doktryny co do dopuszczalności ustanowienia takiej prokury są różne.

2015-01-07 KLAUZULA SUMIENIA

(PRAWO MEDYCZNE)
STYCZEŃ

Zgodnie z treścią art. 39. ustawy o zawodzie lekarza i dentysty, lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego.
Prawo powyższe: do powstrzymania się przez lekarza od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem nie jest absolutne i nie odnosi się do osoby prawnej jako podmiotu leczniczego. W bezpośrednim związku ograniczającym to prawo jest dyspozycja art. 30 cyt. ustawy stanowiąca, iż lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki.
Wykonywanie klauzuli sumienia zobowiązuje kierownictwo podmiotów leczniczych do właściwego układania dyżurów lekarskich.